Επιείκεια ή αυστηρότητα; Είναι ένα δίλημμα αυτό, που βασανίζει πολλούς γονείς όταν έχουν να αντιμετωπίσουν τα λάθη των παιδιών τους, μικρότερες ή μεγαλύτερες εκτροπές. Πως θα φερθούν; Να κάνουν πως δεν βλέπουν και να αμνηστεύσουν το λάθος ή να πατάξουν με σκληρότητα την εσφαλμένη συμπεριφορά;Είναι γεγονός ότι πολλοί γονείς, είτε διότι δεν προλαβαίνουν να... ασχοληθούν συστηματικά με τα παιδιά τους είτε διότι έτσι το θεωρούν καλύτερο, τα αφήνουν να φέρονται όπως θέλουν, χωρίς να παρεμβαίνουν δυναμικά και να τα καθοδηγούν υπεύθυνα. «Τά παιδιά θα καταλάβουν μόνα τους το σωστό», λένε. «Αυτό πρέπει να είναι η ελεύθερη επιλογή τους. Θα διδαχθούν από τα λάθη τους. Δεν πρέπει να τα καταπιέζουμε με δυναμικές παρεμβάσεις και τιμωρίες».
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος όμως λέει ότι αυτός που λυπάται να τιμωρήσει το παιδί του, το οδηγεί στην απώλεια. Αντίθετα, αυτός που δεν διστάζει να το τιμωρήσει, το σώζει: «ο φειδόμενος του παιδίου αυτού, απόλλυσιν αυτό, ο δε μη φειδόμενος, διασώζει». Και υπενθυμίζει τον λόγο της Αγίας Γραφής, ότι αν χτυπήσεις το μικρό παιδί σου με ράβδο για να το παιδαγωγήσεις, δεν πρόκειται να πεθάνει. Θα χτυπήσεις το σώμα του με ράβδο, θα γλυτώσεις όμως την ψυχή του από τον αιώνιο θάνατο: «Σύ μέν πατάξεις αυτόν ράβδω, την δε ψυχήν αυτού εκ θανάτου ρύση» (βλ. Παρ. κγ΄ [23] 13-14). Υπενθυμίζει επίσης και τον λόγο: ο «περιψύχων υιόν καταδεσμεύσει τραύματα αυτού» (Σοφ. Σειρ. λ΄ [30] 7). Δηλαδή, αυτός που παραχαϊδεύει τον γιό του, θα περιδέσει αργότερα τις πληγές και τα τραύματά του, που θα προκληθούν από τις παρεκτροπές του (βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, ΕΠΕ 11, 216 κ.εξ.).
Τά παιδιά χρειάζονται ουσιαστική βοήθεια και στιβαρή παιδαγωγία, που κάποτε πρέπει να γίνεται αυστηρή, να χρησιμοποιεί την επίπληξη, την απειλή, την τιμωρία. Αν αμελούμε και δεν φροντίζουμε με υπευθυνότητα τα παιδιά μας, οι ψυχές τους θα χορταριάσουν, θα βγάλουν αγκάθια, θα γίνουν σαν τα απεριποίητα χωράφια που δεν δίνουν καρπό.
Οπωσδήποτε υπάρχουν περιπτώσεις που στην αντιμετώπιση μιάς εσφαλμένης ενέργειας των παιδιών μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικότερη η επιείκεια. Το να επιδιώκει κάποιος να μην του ξεφεύγει τίποτε και με μεγάλη ευκολία να στιγματίζει κάθε εκτροπή και να τιμωρεί κάθε λάθος, δεν είναι καλό. Μιά τέτοια νοοτροπία που βλέπει παντού λάθη ή φοβάται διαρκώς να μη γίνει κάτι κακό, μπορεί να δημιουργεί ατμόσφαιρα ασφυξίας, να φοβίζει τα παιδιά και να τα απογοητεύει, να παραλύει τη διάθεσή τους να αγωνισθούν για κάτι καλύτερο. Αντίθετα, μιά επιεικής αντιμετώπιση μπορεί να τα φιλοτιμήσει, να τους δώσει το θάρρος να παλεύουν για να ξεπερνούν τις αδυναμίες του χαρακτήρα τους και τα λάθη στις συμπεριφορές τους.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει ότι ο Μέγας Βασίλειος, καθώς παρατηρούσε ως άριστος παιδαγωγός ότι η επιείκεια οδηγεί στη χαλάρωση και στην αδιαφορία, η δε αυστηρότητα σκληραίνει και αποθρασύνει, βοηθούσε το ένα με το άλλο. Τη σκληρότητα την ανεμείγνυε με την επιείκεια, και την επιείκεια με τη σταθερότητα. Και ούτε την αυστηρή επιτίμηση την οδηγούσε σε θράσος, ούτε την επιείκεια σε χαλάρωση, αλλά απέφευγε την υπερβολή και των δύο, χρησιμοποιώντας τα «σύν λόγω και καιρώ», το καθένα με σύνεση και στην ώρα του, κατά τον νόμο του Σολομώντος που όριζε τον κατάλληλο καιρό για κάθε πράγμα (βλ. ΕΠΕ 6, 198, 240). Είναι ανάγκη να επιδιώκουμε έναν αρμονικό συνδυασμό των δύο αντιμετωπίσεων. Και άλλοτε να χρησιμοποιούμε την επιείκεια, άλλοτε την αυστηρότητα. Πάντοτε όμως την αγάπη.
Καταλαβαίνουν τα παιδιά αν φερόμαστε με επιείκεια και αμνηστεύουμε τα λάθη τους διότι είμαστε κουρασμένοι και δεν έχουμε το κουράγιο να ασχοληθούμε μαζί τους ή διότι μένουμε απογοητευμένοι, δεν περιμένουμε κανένα καλό και γι’ αυτό δεν κάνουμε τίποτε. Καταλαβαίνουν επίσης αν φερόμαστε αυστηρά από εκνευρισμό και θυμό ή από εγωισμό, εξαιτίας του ότι με τη συμπεριφορά τους μας περιφρονούν ή μας ντροπιάζουν. Όπως επίσης καταλαβαίνουν πότε η επιείκειά μας δεν φανερώνει αδυναμία και κόπωση, αλλά δύναμη που κατανοεί την ανθρώπινη ασθένεια και θέλει να δώσει θάρρος αμνηστεύοντας ένα λάθος, και πότε η αυστηρότητά μας δεν είναι ξέσπασμα αδυναμίας, αλλά έκφραση ενδιαφέροντος και απόδειξη φροντίδας με πολλή και ειλικρινή αγάπη.
Μπορεί η επιείκεια να μη χαλαρώνει αυτόν που έφταιξε, αλλά να τον φιλοτιμεί και να αυξάνει τη διάθεσή του για αγώνα. Και η αυστηρότητα να μην απογοητεύει και καθηλώνει στο κακό, αλλά να ξυπνά και να οδηγεί σε αποφάσεις και σύντονες προσπάθειες για διόρθωση. Επιείκεια και αυστηρότητα μπορούν να ωφελούν εξίσου, όταν και τις δύο συμπεριφορές τις υπαγορεύει η αγάπη, την οποία προπάντων έχουν ανάγκη τα παιδιά. Όταν αισθανθούν ότι υπάρχει αγάπη, δέχονται αδιαμαρτύρητα την αυστηρότητα και με αυτοσυγκράτηση την επιείκεια και πάντοτε ωφελούνται, κερδίζουν από όλα και ευγνωμονούν.
Βέβαια, ο τρόπος της παιδαγωγίας μας δεν μπορεί να είναι πάντοτε ο ίδιος για όλα τα παιδιά, διότι όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια. Το καθένα είναι ένας τελείως διαφορετικός κόσμος. Άλλα είναι τα αγόρια, άλλα τα κορίτσια. Άλλα τα μικρά παιδιά και άλλα τα μεγαλύτερα, μάλιστα εκείνα που προχωρούν στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας. Διαφέρουν και οι χαρακτήρες τους, τα ενδιαφέροντά τους κ.λπ. Γι’ αυτό τη συμπεριφορά μας πρέπει να τη ρυθμίζει η ψυχοσύνθεση, η ηλικία, η δεκτικότητα, η ανάγκη του κάθε παιδιού. «Ειδέναι πως δεί υμάς ενί εκάστω αποκρίνεσθαι», συμβουλεύει ο απόστολος Παύλος (Κολασ. δ΄ 6). Πρέπει να γνωρίζουμε πως θα μιλήσουμε, πως θα φερθούμε στον καθένα.
Πού θα χρησιμοποιήσουμε την επιείκεια, που θα προκρίνουμε την αυστηρότητα, πως και πότε θα μιλήσουμε και πότε θα σιωπήσουμε.
Νά λάβουμε υπόψη μας και κάτι ακόμη: όταν τα παιδιά μας έξω από το σπίτι δέχονται έναν καταιγισμό αρνητικών εντυπώσεων που τσακίζει τα φτερά τους, πρέπει να στεκόμαστε με κατανόηση κοντά τους. Το λάθος να το δούμε μέσα στην όλη συνάφεια της ζωής τους και να μη λησμονούμε την ανάγκη τους πάντα να τα ενθαρρύνουμε. Μην είμαστε ακριβοδίκαιοι υπερασπιστές κάποιων κανόνων ορθής συμπεριφοράς και ανυποχώρητοι τιμητές κάθε εκτροπής, αλλά γονείς με πολλή υπομονή, με πατρική αγάπη και μητρική στοργή.
Πηγή: osotir.org
http://orthodoxopaidi.blogspot.com/2016/09/blog-post_27.html
Πηγή: https://synaxipalaiochoriou.blogspot.gr/
Tags:
Διδαχές