Γιώτης Ἀλέξανδρος
Τὸ ψωμὶ εἶναι ἡ βάση τῆς διατροφῆς μας ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια καὶ ἡ ἱστορία του εἶναι μεγάλη.
Εικονογράφηση flickr
Ὁ «Σποδίτης» ἄρτος ἦταν τὸ ψωμὶ τῶν..
ἀρχαίων χρόνων. Ἀργότερα, ἔμεινε γνωστὸς ὡς «σταχτοκυλισμένος» ἡ «σταχτοκουλούρα» διότι ψηνόταν μέσα στὴ χόβολη μὲ τὴν ἀνθρακιά. Ὁ «Πλακίτης» ἄρτος ἐνεφανίσθη ἀργότερα καὶ ὅπως προδίδει ἡ ὀνομασία του, ψηνόταν ἐπάνω σὲ θερμασμένες πλάκες.
Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς καὶ νεωτέρους χρόνους ἐπεκράτησε ἡ ὀνομασία «Κεραμόπιττες». Ὁ «Κλιβανίτης» ἄρτος τῶν μέσων καὶ νεότερων χρόνων, ψήνονταν κι αὐτὸς ἐπάνω σὲ θερμασμένες πλάκες, μόνο ποὺ σκεπάζονταν μὲ τὴ «γάστρα», ἕνα σιδηρό, ἡμισφαιρικὸ καπάκι.
Τέλος, τὸ πιὸ πρόσφατο εἶδος εἶναι ὁ «φουρνάκειος» ἄρτος ποὺ ψήνεται ἀκόμη καὶ σήμερα, στοὺς χτιστοὺς φούρνους. Ὅλη αὐτὴ τὴν τέχνη, ζυμωμένη μὲ τὸ μεράκι τῶν ἀρτοτεχνιτῶν, ἀπολαμβάνει ὁ καθένας σὲ καθημερινὴ βάση.
Κανεὶς δὲν γνωρίζει ἂν τὸ ψωμὶ προηγεῖται τῆς μπίρας ἤ ὁ ζύθος τοῦ ἄρτου. Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ τσακώνονται ἀκόμη καὶ οἱ εἰδικοί! Αὐτὸ ποὺ ξέρουμε εἶναι πὼς πρὶν ἀπὸ τὴ γεωργία ἐμφανίστηκαν οἱ πρῶτες πιτοῦλες, ψημένες σὲ πυρακτωμένες πέτρες ἀλλὰ καὶ οἱ πρῶτες πηχτὲς μπίρες ἀπὸ δημητριακὰ ποὺ οἱ προϊστορικοὶ ἄνθρωποι συνέλεγαν μὲ κόπο.
Πάντως, οἱ δυὸ πρῶτοι τρόποι συντήρησης τῆς σοδειᾶς εἶναι ἀπόλυτα συνδεδεμένοι, ἀφοῦ ἤ τὸ προζύμι (ξινισμένη ζύμη προηγούμενων ἡμερῶν) ἀποτελεῖ μαγιὰ γιὰ νὰ ἀρχίσει ἡ ζύμωση τοῦ χυμοῦ κοπανισμένου κριθαριοῦ (ἐνίοτε ψημένου) ποὺ δίνει τὴν μπίρα ἤ ἡ μαγιὰ ἀπὸ τὴν μπίρα, ἀναμιγνύεται στὴ ζύμη τοῦ ψωμιοῦ γιὰ νὰ φουσκώσει (κι αὐτὸ ζύμωση).
Ἀπὸ τὴν ἁπλὴ πίτα ἀραβικοῦ, κυπριακοῦ τύπου, τὴν ἑλλαδικὴ γιὰ σουβλάκι, τοῦ διπυρίτη πάξαμο (παξιμάδι ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ πλακουντοποιοῦ Πάξαμου) ὥς τοὺς πολυποίκιλους πλακοῦντες (λαγάνες) τῶν Ἀρχαιοελλήνων (μὲ βότανα, καρυκεύματα, μέλι, τυρί...), τὰ μπαχαρόψωμα τοῦ Μεσαίωνα καὶ τὸ ψωμὶ σόδας τῶν Ἰρλανδῶν, οἱ συνταγὲς γιὰ ψωμὶ εἶναι ἄπειρες.
Μερικὲς ξεχασμένες ἀρχαιοελληνικὲς συνταγὲς.
ΣΥΓΚΟΜΙΣΤΟΣ ΑΜΗΤΙΣΚΟΣ
Ψωμὶ πολύσπορο μὲ ξινόγαλο ἤ γάλα
Ἀνακατεύουμε 250 γρ. ἀλεύρι σικάλεως, 250 γρ. ἀλεύρι κριθαριοῦ, 250 γρ. ρεβιθάλευρα, 250 γρ. ἀλεύρι ὁλικῆς ἀλέσεως.
Ἀνοίγουμε τὸ μεῖγμα σὰν ἡφαίστειο καὶ προσθέτουμε 250 γρ. προζύμη καὶ νερό. Ζυμώνουμε καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες. Διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ 200 χιλιοστόλιτρα ξινόγαλο. Ἀφήνουμε τὸ μεῖγμα νὰ ἠρεμήσει καὶ πλάθουμε τὴ ζύμη σὲ σχῆμα λαγάνας. Τὴν ταπώνουμε μὲ τὰ δάχτυλα. Περνᾶμε ἀπὸ πάνω ἕνα βρεγμένο βετέξ, τοποθετοῦμε νιφάδες σικάλεως καὶ κριθαριοῦ, λαδώνουμε καὶ ψήνουμε στὸ φοῦρνο, σὲ θερμοκρασία 180 βαθμῶν περίπου μιά ὥρα.
ΕΓΚΡΙΤΙΔΑ
Ψωμὶ τοῦ τηγανιοῦ μὲ μέλι καὶ σουσάμι
1 μπαλάκι προζύμη βάρους 250 γρ. Ἀνοίγουμε σὰν ἡφαίστειο τὰ 750 γρ. ἀλεύρι ὁλικῆς ἀλέσεως καὶ βάζουμε μέσα τὸ προζύμι, 3 κουταλιὲς τῆς σούπας μέλι, μία πρέζα ἁλάτι, 1 ποτήρι νερὸ καὶ ζυμώνουμε.
Ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες σὲ ζεστὸ μέρος, διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ 2 κουταλιὲς μέλι ποὺ ἔχουμε διαλύσει σὲ χλιαρὸ νερό. Τὸ ἀφήνουμε νὰ ἠρεμήσει καὶ ψήνουμε σὲ λαδωμένο τηγάνι, περιχύνοντας μὲ μέλι καὶ πασπαλίζοντας μὲ λευκὸ σουσάμι. Τὸ ψήσιμο διαρκεῖ περίπου τρία τέταρτα τῆς ὥρας στοὺς 180 βαθμούς.
ΚΛΙΒΑΝΙΤΗΣ ΚΕΚΑΡΥΚΕΥΜΕΝΟΣ
Ψωμὶ φουρνιστὸ μὲ μπαχαρικὰ
Παίρνουμε 750 γρ. ὁλικῆς ἀλέσεως, τὸ ἀνοίγουμε σὰν ἡφαίστειο καὶ βάζουμε 250 γρ. προζύμη. Προσθέτουμε 1 κτγ γλυκάνισο, 1/2 κτγ ἁλάτι
Ζυμώνουμε καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες σὲ ζεστὸ μέρος. Διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ ἠρεμήσει. Τὴν ἀνοίγουμε καὶ πλάθουμε πλακούντα τὸν ὁποῖο ταπώνουμε μὲ τὰ δάχτυλα. Τὸ περνᾶμε μὲ βρεγμένο βετὲξ καὶ βάζουμε ἀπὸ πάνω λίγο χοντρὸ ἁλάτι καὶ σπόρους γλυκάνισο. Ψήνουμε γιὰ μία ὥρα περίπου, σὲ θερμοκρασία 180 βαθμῶν.
πηγή:agiazoni
Τὸ ψωμὶ εἶναι ἡ βάση τῆς διατροφῆς μας ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα χρόνια καὶ ἡ ἱστορία του εἶναι μεγάλη.
Εικονογράφηση flickr
Ὁ «Σποδίτης» ἄρτος ἦταν τὸ ψωμὶ τῶν..
ἀρχαίων χρόνων. Ἀργότερα, ἔμεινε γνωστὸς ὡς «σταχτοκυλισμένος» ἡ «σταχτοκουλούρα» διότι ψηνόταν μέσα στὴ χόβολη μὲ τὴν ἀνθρακιά. Ὁ «Πλακίτης» ἄρτος ἐνεφανίσθη ἀργότερα καὶ ὅπως προδίδει ἡ ὀνομασία του, ψηνόταν ἐπάνω σὲ θερμασμένες πλάκες.
Κατὰ τοὺς Βυζαντινοὺς καὶ νεωτέρους χρόνους ἐπεκράτησε ἡ ὀνομασία «Κεραμόπιττες». Ὁ «Κλιβανίτης» ἄρτος τῶν μέσων καὶ νεότερων χρόνων, ψήνονταν κι αὐτὸς ἐπάνω σὲ θερμασμένες πλάκες, μόνο ποὺ σκεπάζονταν μὲ τὴ «γάστρα», ἕνα σιδηρό, ἡμισφαιρικὸ καπάκι.
Τέλος, τὸ πιὸ πρόσφατο εἶδος εἶναι ὁ «φουρνάκειος» ἄρτος ποὺ ψήνεται ἀκόμη καὶ σήμερα, στοὺς χτιστοὺς φούρνους. Ὅλη αὐτὴ τὴν τέχνη, ζυμωμένη μὲ τὸ μεράκι τῶν ἀρτοτεχνιτῶν, ἀπολαμβάνει ὁ καθένας σὲ καθημερινὴ βάση.
Κανεὶς δὲν γνωρίζει ἂν τὸ ψωμὶ προηγεῖται τῆς μπίρας ἤ ὁ ζύθος τοῦ ἄρτου. Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ τσακώνονται ἀκόμη καὶ οἱ εἰδικοί! Αὐτὸ ποὺ ξέρουμε εἶναι πὼς πρὶν ἀπὸ τὴ γεωργία ἐμφανίστηκαν οἱ πρῶτες πιτοῦλες, ψημένες σὲ πυρακτωμένες πέτρες ἀλλὰ καὶ οἱ πρῶτες πηχτὲς μπίρες ἀπὸ δημητριακὰ ποὺ οἱ προϊστορικοὶ ἄνθρωποι συνέλεγαν μὲ κόπο.
Πάντως, οἱ δυὸ πρῶτοι τρόποι συντήρησης τῆς σοδειᾶς εἶναι ἀπόλυτα συνδεδεμένοι, ἀφοῦ ἤ τὸ προζύμι (ξινισμένη ζύμη προηγούμενων ἡμερῶν) ἀποτελεῖ μαγιὰ γιὰ νὰ ἀρχίσει ἡ ζύμωση τοῦ χυμοῦ κοπανισμένου κριθαριοῦ (ἐνίοτε ψημένου) ποὺ δίνει τὴν μπίρα ἤ ἡ μαγιὰ ἀπὸ τὴν μπίρα, ἀναμιγνύεται στὴ ζύμη τοῦ ψωμιοῦ γιὰ νὰ φουσκώσει (κι αὐτὸ ζύμωση).
Ἀπὸ τὴν ἁπλὴ πίτα ἀραβικοῦ, κυπριακοῦ τύπου, τὴν ἑλλαδικὴ γιὰ σουβλάκι, τοῦ διπυρίτη πάξαμο (παξιμάδι ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ πλακουντοποιοῦ Πάξαμου) ὥς τοὺς πολυποίκιλους πλακοῦντες (λαγάνες) τῶν Ἀρχαιοελλήνων (μὲ βότανα, καρυκεύματα, μέλι, τυρί...), τὰ μπαχαρόψωμα τοῦ Μεσαίωνα καὶ τὸ ψωμὶ σόδας τῶν Ἰρλανδῶν, οἱ συνταγὲς γιὰ ψωμὶ εἶναι ἄπειρες.
Μερικὲς ξεχασμένες ἀρχαιοελληνικὲς συνταγὲς.
ΣΥΓΚΟΜΙΣΤΟΣ ΑΜΗΤΙΣΚΟΣ
Ψωμὶ πολύσπορο μὲ ξινόγαλο ἤ γάλα
Ἀνακατεύουμε 250 γρ. ἀλεύρι σικάλεως, 250 γρ. ἀλεύρι κριθαριοῦ, 250 γρ. ρεβιθάλευρα, 250 γρ. ἀλεύρι ὁλικῆς ἀλέσεως.
Ἀνοίγουμε τὸ μεῖγμα σὰν ἡφαίστειο καὶ προσθέτουμε 250 γρ. προζύμη καὶ νερό. Ζυμώνουμε καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες. Διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ 200 χιλιοστόλιτρα ξινόγαλο. Ἀφήνουμε τὸ μεῖγμα νὰ ἠρεμήσει καὶ πλάθουμε τὴ ζύμη σὲ σχῆμα λαγάνας. Τὴν ταπώνουμε μὲ τὰ δάχτυλα. Περνᾶμε ἀπὸ πάνω ἕνα βρεγμένο βετέξ, τοποθετοῦμε νιφάδες σικάλεως καὶ κριθαριοῦ, λαδώνουμε καὶ ψήνουμε στὸ φοῦρνο, σὲ θερμοκρασία 180 βαθμῶν περίπου μιά ὥρα.
ΕΓΚΡΙΤΙΔΑ
Ψωμὶ τοῦ τηγανιοῦ μὲ μέλι καὶ σουσάμι
1 μπαλάκι προζύμη βάρους 250 γρ. Ἀνοίγουμε σὰν ἡφαίστειο τὰ 750 γρ. ἀλεύρι ὁλικῆς ἀλέσεως καὶ βάζουμε μέσα τὸ προζύμι, 3 κουταλιὲς τῆς σούπας μέλι, μία πρέζα ἁλάτι, 1 ποτήρι νερὸ καὶ ζυμώνουμε.
Ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες σὲ ζεστὸ μέρος, διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ 2 κουταλιὲς μέλι ποὺ ἔχουμε διαλύσει σὲ χλιαρὸ νερό. Τὸ ἀφήνουμε νὰ ἠρεμήσει καὶ ψήνουμε σὲ λαδωμένο τηγάνι, περιχύνοντας μὲ μέλι καὶ πασπαλίζοντας μὲ λευκὸ σουσάμι. Τὸ ψήσιμο διαρκεῖ περίπου τρία τέταρτα τῆς ὥρας στοὺς 180 βαθμούς.
ΚΛΙΒΑΝΙΤΗΣ ΚΕΚΑΡΥΚΕΥΜΕΝΟΣ
Ψωμὶ φουρνιστὸ μὲ μπαχαρικὰ
Παίρνουμε 750 γρ. ὁλικῆς ἀλέσεως, τὸ ἀνοίγουμε σὰν ἡφαίστειο καὶ βάζουμε 250 γρ. προζύμη. Προσθέτουμε 1 κτγ γλυκάνισο, 1/2 κτγ ἁλάτι
Ζυμώνουμε καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ φουσκώσει γιὰ 2 ὧρες σὲ ζεστὸ μέρος. Διορθώνουμε μὲ λίγο ἀλεύρι καὶ ἀφήνουμε τὴ ζύμη νὰ ἠρεμήσει. Τὴν ἀνοίγουμε καὶ πλάθουμε πλακούντα τὸν ὁποῖο ταπώνουμε μὲ τὰ δάχτυλα. Τὸ περνᾶμε μὲ βρεγμένο βετὲξ καὶ βάζουμε ἀπὸ πάνω λίγο χοντρὸ ἁλάτι καὶ σπόρους γλυκάνισο. Ψήνουμε γιὰ μία ὥρα περίπου, σὲ θερμοκρασία 180 βαθμῶν.
πηγή:agiazoni
Tags:
Παράδοση