Κατ΄ αρχήν ήταν κοινοβιακή, τον 14ο αιώνα κατέστη ιδιόρρυθμος μετά από πίεση του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας, και επανήλθε στον κοινοβιακό χαρακτήρα το 1856, με ομόφωνη απόφαση των πατέρων.
Το καθολικό της μονής, κτίσμα του 1370, τοιχογραφήθηκε το 1540[1], πλην του νάρθηκα, ο οποίος τοιχογραφήθηκε το 1744[2][3]. Στην αριστερή μεριά της λιτής του καθολικού βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Φοβεράς Προστασίας, όπου και η θαυματουργός εικόνα - Προστάτις της μονής.
Ιδρύθηκε επί Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού περί τη λήξη του ΙΑ' αιώνα. Το δε όνομα δόθηκε από τον σελτζουκικής καταγωγής Κουτλουμούς (που έκτισε ή αφιέρωσε ή διέμεινε)[4]. Το 1287 παραχωρήθηκε στη μονή η ερειπωμένη μονή Σταυρονικήτα. Στις αρχές του 14ου αιώνα επλήγη σοβαρά από τους Καταλανούς. Στην συνέχεια επί ηγουμενίας Χαρίτωνος του Ιμβρίου και με την συμπαράσταση ηγεμόνων των Βαλκανίων γνωρίζει μεγάλη ακμή. Στο τέλος του ίδιου αιώνα με Πατριαρχικό σιγίλλιο η μονή ανακηρύσσεται σε Πατριαρχική και σταυροπηγιακή.
Φωτογραφίες: Διονύσης Μπόσιακας