Διαβάστε σχετικά και δείτε φωτογραφίες..
ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ
Ο Πεντάλοφος είναι ορεινό χωριό του νομού Κοζάνης. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.018 μέτρων στις πλαγιές του όρους Βόιο. Αποτελεί έδρα κοινότητας και ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 446 κάτοικοι. Στο παρελθόν ο Πεντάλοφος ονομαζόταν Ζουπάνι ή Ζουμπάνι, ονομασία η οποία άλλαξε το 1927 σε Πετρόβουνο και το 1928 σε Πεντάλοφο. Απέχει 88 χιλιόμετρα από την Κοζάνη.
Ο Πεντάλοφος είναι το σημαντικότερο χωριό από τα Μαστοροχώρια του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται πάνω στο πέρασμα από την δυτική Μακεδονία στην Ήπειρο και αυτή η προνομιακή του θέση βοήθησε το χωριό να αναπτυχθεί στο παρελθόν. Η ανάπτυξη του χωριού στο παρελθόν είναι αποτυπωμένη στην εικόνα του. Είναι σχεδόν εξ' ολοκλήρου πετρόχτιστο χωριό: οι κάτοικοί του ήταν ξακουστοί χτίστες, οι οποίοι μάλιστα ανέπτυξαν και δική τους γλώσσα, τα κουδαρίτικα. Λόγω της πανέμορφης και με προσοχή στη λεπτομέρεια αρχιτεκτονικής του, σήμερα έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το μνημείο της Γυναίκας της Πίνδου, ενώ η εκκλησία του Αγίου Αχιλλείου αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο κτίσμα στο χωριό (1742).
Η εγκατάσταση ανθρώπων στην περιοχή πρέπει να συνδυαστεί με την Κάθοδο των Δωριέων στα 1000 με 800 π.Χ. Στον απόκρημνο και βραχώδη λόφο «Γκραντίσκα» μαρτυρείται η ύπαρξη αρχαίου φρουρίου, το οποίο είχε ξαναχρησιμοποιηθεί στον 3ο μ.Χ. αιώνα, κατά τις βαρβαρικές επιδρομές, καθώς και στα βυζαντινά χρόνια. Το φρούριο βρισκόταν σε μια πολύ στρατηγική θέση, στα σύνορα Ελιμιώτιδας - Ηπείρου, απ' όπου ασκούσε έλεγχο στον αρχαίο δρόμο που εξασφάλιζε την επικοινωνία μεταξύ Μακεδονίας, Ηπείρου και Θεσσαλίας..
Το 1788, το χωριό πέρασε στα χέρια του Αλή πασά. Στα χρόνια του (έως το 1820) οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν να πληρώνουν επιπρόσθετο φόρο, το αγαλίκι, δηλαδή φόρο προστασίας. Το 1856 εξαγόρασαν το χωριό οι κάτοικοι με 10.000 χρυσές λίρες και έγιναν κεφαλοχώρι.
Το παλαιότερο κτίσμα του χωριού είναι ο Άγιος Αχίλλειος, που χτίστηκε το 1742. Είναι τρίκλιτη θολωτή βασιλική και στο εσωτερικό εντυπωσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο με θέματα απ'την Παλαιά και Καινή Διαθήκη.
Ο νεότερος οικισμός προέκυψε τη μεταβυζαντινή περίοδο, από πληθυσμούς που κατέφυγαν βορειότερα για να ξεφύγουν από τις επιδρομές των Τουρκαλβανών.
ΒΥΘΟΣ
Ο Βυθός είναι ένας οικισμός στην Ελλάδα, στη Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με πληθυσμό 122 κατοίκους.
Οθωμανική Αυτοκρατορία
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Βυθός ήταν ένα χωριό στην Νεάπολη. Ο Αλεξάντερ Σινβ στο έργο του ("Οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στατιστική και Εθνογραφική Μελέτη") το 1878 έγραψε ότι στον Βυθό, 600 Έλληνες ζουν. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Βασίλ Καντσώφ (Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική) το 1900, ο Βυθός είχε 561 Έλληνες χριστιανούς. Σύμφωνα με τις ελληνικές στατιστικές του 1904 στον Βυθό ζουν 500 Έλληνες Χριστιανοί. Ο Βυθός ήταν η βάση των ελληνικών και των τρίτων συγκροτημάτων κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα από το 1904 ως το 1908.
Αξιοθέατα
Το χωριό έχει δύο κύριες εκκλησίες. Η κεντρική "Εισόδια της Θεοτόκου" είναι από του 18ου αιώνα. Το νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα χτίστηκε το 1929. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Ιερά Μονή Βυθού "Αγία Τριάδα". Κοντά στο μοναστήρι υπάρχει η εκκλησία "Άγιοι Αρχάγγελοι", το μοναδικό επιζών παλιό μοναστήρι. Μικρότερη μονή με το ίδιο όνομα υπήρχε, που ιδρύθηκε τον 16ου αιώνα όμως αργότερα καταστράφηκε από τους Αλβανούς.
Η εκκλησία «Προφήτης Ηλίας» είναι το τέλος του 19ου αιώνα. Κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καταστράφηκε από ιταλικές βομβιστικές επιθέσεις. Αναστηλώθηκε το 1955.
Ιερά μονή Αγίας Τριάδος
Η μονή της Αγίας Τριάδας βρίσκεται σε απόσταση 6-7 χλμ. από το χωριό Βυθός της επαρχίας Βοΐου και σε υψόμετρο 1000 μ. Το μοναστήρι διατηρεί έως σήμερα τη φρουριακή μορφή του στη νότια και ανατολική πλευρά.
Πηγή: tovoion.com
| Συντάκτης |
| Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, αρχαιολόγος |