H αγία αυτή ημέρα είναι ξεχωριστή, διότι παρά το κατανυκτικό κλίμα της
Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εορτάζει λαμπρά η Ορθοδοξία μας, η αληθινή
Εκκλησία του Χριστού.
Ποιούμε ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της
εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, το
οποίο επισυνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο, χάρις στην αποφασιστική
συμβολή της βασιλίσσης και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας, συζύγου του
αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 - 843 μ.Χ.).
Αναφερόμαστε στη μεγάλη
εικονομαχική έριδα, η οποία συντάραξε κυριολεκτικά την Εκκλησία μας για
περισσότερα από εκατό χρόνια. Το 726 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Λέων ο Γ' ο
Ίσαυρος (717 - 741 μ.Χ.) αποφάσισε να επιφέρει στο κράτος ριζικές
μεταρρυθμίσεις. Μια από αυτές ήταν η απαγόρευση προσκύνησης των ιερών
εικόνων, επειδή, παίρνοντας αφορμή από ορισμένα ακραία φαινόμενα
εικονολατρίας, πίστευε πως η χριστιανική πίστη παρέκλινε στην
ειδωλολατρία. Στην ουσία όμως εξέφραζε δικές του ανεικονικές απόψεις, οι
οποίες ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από την ανεικονική ιουδαϊκή και
ισλαμική πίστη. Η αναταραχή ήταν αφάνταστη. Η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε
δύο φοβερά αντιμαχόμενες ομάδες, τους εικονομάχους και τους
εικονολάτρες. Οι διώξεις φοβερές. Μεγάλες πατερικές μορφές ανάλαβαν να
υπερασπίσουν την ορθόδοξη πίστη. Στα 787 μ.Χ. συγκλήθηκε η Ζ'
Οικουμενική Σύνοδος, η οποία διατύπωσε με ακρίβεια την οφειλόμενη τιμή
στις ιερές εικόνες. Σε αυτή επίσης διευκρινίστηκαν και άλλα δυσνόητα
σημεία της χριστιανικής πίστεως, έτσι ώστε να έχουμε πλήρη
αποκρυστάλλωση του ορθοδόξου δόγματος και να ομιλούμε για θρίαμβο της
Ορθοδοξίας μας.
Η εικόνα στην Ορθοδοξία μας δεν αποτελεί
αντικείμενο λατρείας, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσον τιμής του
εικονιζόμενου προσώπου. Ακόμα και ο Χριστός μπορεί να εικονισθεί, διότι
έγινε άνθρωπος. Μάλιστα όποιος αρνείται τον εικονισμό του Χριστού
αρνείται ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση Του! Οι μεγάλοι Πατέρες και
διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, που αναδείχθηκαν μέσα από τη λαίλαπα της
εικονομαχίας, διατύπωσαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια. Η
προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων
του Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους
εικονομάχους, διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο
εικονιζόμενο πρόσωπο, καθότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον
διαβαίνει» (Μ.Βασίλειος P . G . 32,149) και «Προσκυνούμεν δε ταις
εικόσιν ου τη ύλη προσφέροντες την προσκύνησιν, αλλά δι΄αυτών τοις εν
αυταίς εικονιζομένοις» (Ι. Δαμασκ. P . G .94 1356). Η ευλογία και η χάρη
που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από
το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας.
Η εικόνα
έχει τεράστια ποιμαντική χρησιμότητα. Μια εικόνα, σύμφωνα με γλωσσική
έκφραση, αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσω
της εκκλησιαστικής εικονογραφίας οι πιστοί βοηθούνται να αναχθούν στις
υψηλές πνευματικές θεωρίες και στο θείον.
Βεβαίως η ηρεμία δεν
αποκαταστάθηκε, διότι εξακολουθούσαν να βασιλεύουν εικονομάχοι
αυτοκράτορες. Στα 843 η ευσεβής αυτοκράτειρα Θεοδώρα, επίτροπος του
ανήλικου γιου της Μιχαήλ του Γ΄, έθεσε τέρμα στην εικονομαχική έριδα και
συνετέλεσε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας.
Οι Πατέρες όρισαν να
εορτάζεται ο θρίαμβος του ορθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των
Νηστειών για να δείξει στους πιστούς πως ο πνευματικός μας αγώνας θα
πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να είναι πραγματικά
αποτελεσματικός. Νηστεία και ασκητική ζωή έχουν και άλλες αιρέσεις ή
θρησκείες, και μάλιστα με πολύ αυστηρότερους κανόνες άσκησης. Όμως αυτό
δε σημαίνει ότι μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να σωθούν και να ενωθούν με το
Θεό. Η σωτηρία είναι συνώνυμη με την αλήθεια, αντίθετα η πλάνη και το
ψεύδος οδηγούν σε αδιέξοδα και εν τέλει στην απώλεια.
Ἀπολυτίκιον
Ήχος β'.
Την
άχραντον εικόνα σου προσκυνούμεν αγαθέ, Αιτούμενοι συγχώρεσιν των
πταισμάτων ημών βουλήσει γαρ ηυδόκησας ανελθείν εν τω Σταυρώ ίνα ρύση
ους έπλασες εκ της δουλείας του εχθρού όθεν ευχαρίστως βοώμεν χαράς
επλήρωσας τα πάντα ο σωτήρ ημών ο παραγενόμενος εις το σώσαι τον κόσμον.
Αναγνώσματα Κυριακών και μεγάλων εορτών
ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΤΟΝ ΝΗΣΤΕΙΟΝ (ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ). Θεοφυλἀκτου ἐπισκόπου Νικομηδείας (842-5), Ἑρμοῦ ἀποστόλου (α' αὶ).Αρχικό κείμενο
ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΙΑ´ 24 - 2624
Πίστει Μωϋσῆς μέγας γενόμενος ἠρνήσατο λέγεσθαι υἱὸς θυγατρὸς Φαραώ, 25 μᾶλλον ἑλόμενος συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ ἢ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν, 26 μείζονα πλοῦτον ἡγησάμενος τῶν Αἰγύπτου θησαυρῶν τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Χριστοῦ, ἀπέβλεπεν γὰρ εἰς τὴν μισθαποδοσίαν.
Ερμηνευτική απόδοση Ι.Θ. Κολιτσάρα
ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΙΑ´ 24 - 26
24 Ενεκα της πίστεως του ο Μωϋσής, όταν εμεγάλωσεν, ηρνήθη να ονομάζεται παιδί της θυγατρός του Φαραώ, 25
και επροτίμησε καλύτερον να ταλαιπωρήται και να κακοπαθή μαζή με τον
λαόν του Θεού, παρά να έχη πρόσκαιρον απόλαυσιν μιας αμαρτωλής και
τρυφηλής ζωής, σαν βασιλόπουλο εις τα ανάκτορα. 26
Και από τους θησαυρούς, από τα αγαθά και την δόξαν της Αιγύπτου,
εθεώρησε μεγαλύτερον και πολυτιμότερον πλούτον το να χλευάζεται και να
περιφρονήται, όπως βραδύτερον θα ωνειδίζετο ο Χριστός. Διότι είχε
προσηλωμένα τα μάτια του και επερίμενε με πίστιν της ανταμοιβήν, που θα
του έδιδεν ο Θεός στους ουρανούς. Αρχικό κείμενο
ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΙΑ´ 32 - 4032
Καὶ τί ἔτι λέγω; ἐπιλείψει με γὰρ διηγούμενον ὁ χρόνος περὶ Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ἰεφθάε, Δαυῒδ τε καὶ Σαμουὴλ καὶ τῶν προφητῶν, 33 οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, 34 ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων· 35 ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τοὺς νεκροὺς αὐτῶν· ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν· 36 ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς· 37 ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, 38 ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐπὶ ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς. 39 Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, 40 τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι.
Ερμηνευτική απόδοση Ι.Θ. Κολιτσάρα
ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΙΑ´ 32 - 40
32
Και τι να διηγούμαι ακόμη; Θα σταματήσω, διότι δεν θα με πάρη ο χρόνος,
να διηγηθώ δια τον Γεδεών, τον Βαράκ και τον Σαμψών και τον Ιεφθάε, δια
τον Δαυίδ και τον Σαμουήλ και τους προφήτας. 33
Αυρτοί, χάρις εις την πίστιν των, ηγωνίσθησαν και κατενίκησαν βασίλεια,
ήσκησαν δικαιοσύνην, επέτυχαν την πραγματοποίησιν των υποσχέσεων του
Θεού, έφραξαν τα στόματα των αγρίων λεόντων, όπως ο Δανιήλ, 34
έσβησαν την φοβεράν δύναμιν της φωτιάς, όπως οι τρεις παίδες, διέφυγαν
τον κίνδυνον να σφαγούν με μαχαίρια, όπως ο Ηλίας, εδυναμώθησαν και
έγιναν καλά από αρρώστιες, ανεδείχθησαν κραταιοί και δυνατοί στον
πόλεμον, έκαμψαν και έτρεψαν εις φυγήν πολυάριθμα στρατεύματα ξένων
εχθρών. 35 Μερικές γυναίκες, χάρις εις αυτήν
την πίστιν, επήραν πάλιν ζωντανούς, δια της αναστάσεως τους νεκρούς
των. Αλλοι δε εδέθησαν στο τύμπανον, στο φοβερά βασανιστικόν εκείνον
όργανον, χωρίς να δεχθούν την απελευθέρωσιν, που τους επρότειναν οι
βασανισταί των, εάν ηρνούντο την πίστιν των, και υπέμειναν το φοβερόν
μαρτύριον μέχρι θανάτου, δια να επιτύχουν και πάρουν ανάστασιν
ασυγκρίτως καλυτέραν από την παρούσαν ζωήν. 36 Αλλοι δε εδοκίμασαν εμπαιγμούς και μαστιγώσεις, ακόμη δε δεσμά και φυλακήν. 37
Ελιθοβολήθησαν, επριονίσθησαν, επέρασαν μέσα από πολλούς πειρασμούς,
απέθαναν σφαγέντες με μάχαιραν, περιήρχοντο εδώ και εκεί φορούντες, αντί
για ενδύματα, προβιές και δέρματα γιδιών, στερούμενοι, θλιβόμενοι,
υποβαλλόμενοι εις πολλάς κακουχίας. 38
Τετοιους αγίους δεν ήτο άξιος να τους έχη ο αμαρτωλός κόσμος.
Επεριπλανώντο εις τις ερημίες, εις τα όρη, εις τα σπήλαια, εις τις
τρύπες της γης. 39 Και όλοι αυτοί, μολονότι
έλαβαν την καλήν και τιμίαν μαρτυρίαν, ότι ευηρέστησαν στον Θεόν χάρις
εις την πίστιν των, δεν απήλαυσαν πλήρως την υπόσχεσιν της λυτρώσεως και
της ουρανίου βασιλείας. 40 Διότι ο Θεός
επρόβλεψε δι' ημάς κάτι καλύτερον· δηλαδή να μη απολαύσουν αυτοί πλήρη
την τελείωσιν και την μακαριότητα χωρίς ημάς (αλλ' όλοι μαζή σαν ένα
πνευματικόν σώμα να απολαύσωμεν κατά την δευτέραν παρυσίαν την
μακαριότητα της βασιλείας των ουρανών).
πηγή:
saint.gr